Văn học dân gian

Khôn ngoan đối đáp người ngoài/ Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau

Tình cảm gia đình là tình cảm hết sức thiêng liêng không thể thiếu trong cuộc đời của mỗi con người từ lúc sinh ra. Gia đình chính là tế bào của xã hội, gia đình hạnh phúc thì xã hội mới phát triển. Vì ý nghĩa đó mà ca dao có câu: “Khôn ngoan đối đáp người ngoài/ Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau” muốn khuyên nhủ rằng đã là người cùng một nhà thì hãy biết yêu thương và giúp đỡ nhau, cùng chia niềm vui nỗi buồn cùng nhau và đừng đấu đá, ganh ghét lẫn nhau khiến người ngoài thêm chê cười.

Mối quan hệ giữa câu Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau với tình cảm gia đình

Người Việt Nam nói chung luôn rất coi trọng tình cảm gia đình và câu ca dao đã so sánh tình anh em với một hình ảnh cụ thể và dễ hiểu để lời khuyên thấm vào lòng người biết bao nhiêu. “Khôn ngoan đối đáp người ngoài” ý muốn nói là để đối đáp, so bì thiệt hơn. Còn vế sau thì ông cha ta lại so sánh hình ảnh con gà thật thú vị nhưng cũng thật gần gũi biết bao nhiêu. Gà cùng một mẹ cũng như là anh em trong một nhà. Động từ “đá nhau” chính là muốn nói về những sự bất đồng, xích mích giữa các anh em trong một gia đình. Đã là anh em cùng chung một dòng máu, sống trong một gia đình thì có chuyện gì cứ từ từ bàn bạc với nhau để tìm ra một cách giải quyết có lý nhất và hợp tình nhất. Vì là “gà cùng một mẹ” nên chúng ta phải biết nhường nhịn nhau, nghe nhau nói rõ mọi chuyện để tìm ra một lối thoát tốt nhất cho đôi bên.

Sống trên đời không có ai là có thể hoàn hảo được cả, nhưng quan trọng hơn hết là ta biết được những điểm yếu của bản thân để có thể tìm cách khắc phục. Điều này đặc biệt quan trọng đối với anh em trong gia đình vì mỗi người sẽ có mỗi tính cách khác nhau. Cuộc đời lúc thăng lúc trầm, khi đói khi nó, lúc đủ lúc thiếu,…đã làm anh em thì ở những giai đoạn đó tất cả chúng ta phải biết quan tâm đến nhau, không nên so đó tính toán thiệt hơn làm gì. Mỗi hoàn cảnh sống có thể thay đổi được nhưng tình nghĩa anh em trước sau vẫn như một. Dù cho anh mình em mình có như thế nào đi chăng nữa thì anh em vẫn phải yêu thương nhau như chân tay của nhau, mà đã là chân tay thì chúng ta không thể nào vứt bỏ nó được. Việc đùm bọc yêu thương lẫn nhau là việc làm tất yếu vì tình cảm anh em là tình cảm ruột rà. Để có được một tình anh em keo sơn một nhà là một điều hết sức đáng trân trọng và nhà nào cũng mong muốn có được điều đó.

Khôn ngoan đối đáp người người/ Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau

Khi được sinh ra là “gà cùng một mẹ” thì cần phải học cách nhìn ra giá trị và biết trân trọng tình cảm anh. Cần rèn luyện tình yêu thương, giúp đỡ và cách chăm sóc bênh vực anh em của mình. Tình nghĩa anh em giúp chúng ta vượt lên mọi khó khăn trong cuộc sống. Có anh có em bên cạnh như là có những người bạn giúp ta vượt qua sóng gió, luôn bên cạnh ta mỗi khi ta cảm thấy cô đơn. Trong truyện cổ tích Việt Nam cũng có rất nhiều câu chuyện về tình cảm anh em như trong “Sự tích trầu cau”. Câu chuyện kể về tình anh em cảm động giữa hai anh em họ Cao, họ đã nhường nhau bát cháu duy nhất, khiến cô con gái thầy đồ cảm động, đem lòng yêu và thành vợ người anh. Nhưng vì hiểu lầm người em đã bỏ đi, tình nghĩa anh em sâu nặng đã khiến cho đất trời thương xót, biến anh thành cây cau, em thành hòn đá vôi, mãi mãi bên nhau trong tục ăn trầu của người Việt.

Bài học từ câu nói Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau

Không phải anh em nào cũng biết yêu thương nhau. Trên thực tế, vẫn có những anh em ruột không biết thương nhau, hay cãi cọ khiến ba mẹ rất buồn phiền, không thuận hòa và ganh tị vì người này hơn mình. Đó là những con người không hiểu tình anh em ruột thịt là quý báu biết chừng nào, họ sẵn sàng chà đạp lên tình cảm thiêng liêng ấy chỉ vì tài sản, chỉ vì lợi ích của cá nhân mình. Thậm chí, có rất nhiều án mạng thương tâm giết nhau hay đánh nhau đã xảy ra từ chuyện anh em trong gia đình tranh chấp đất đai, tài sản của ba mẹ để lại. Cũng có vài người do không được giáo dục từ nhỏ, dẫn đến không nhận thức được cái quý giá của tình nghĩa anh em. Trong truyện Ăn khế trả vàng, người anh vì lòng tham độc ác mà đã bị người đời lên án và nhận một kết cục bị thảm là bị bỏ xác giữa biển khơi. Những kẻ không biết trân trọng tình cảm anh em ruột thịt đều phải trả một cái giá rất đắt.

Để tình cảm gia đình thêm êm ấm, ta cần phải xây dựng một mối quan hệ gần gũi, gắn bó giữa các anh chị em trong nhà. Ba mẹ cũng cần dạy dỗ các con phải biết yêu thương, nhẫn nhịn, sẻ chia và đùm bọc lẫn nhau từ khi còn bé và rất cần đối xử công bằng với các con để các con không thấy bị thiên vị, từ đó tình cảm giữa anh em sẽ dần dần lớn lên theo thời gian cùng nhau sống tốt hơn. Anh em trong nhà mỗi khi có xảy ra vấn đề thì cần cùng ngồi lại lắng nghe nhau, anh giận thì em bớt lời để tránh gây chuyện cãi vả, xích mích. Tình cảm anh chị em trong nhà cũng sẽ được vun đắp hơn qua những hành động nhỏ nhoi mà ta ít khi chú ý như bữa cơm ngày cuối tuần sum họp đầm ấm, hay những buổi dã ngoại với nhau, cùng nhau đi mua sắm, ăn uống,…Mỗi người góp một ít, nhường nhịn nhau một ít sẽ xây dựng được một gia đình vui vẻ hạnh phúc.

Tình nghĩa anh em thực sự là một thứ tình cảm thiêng liêng gắn bó mật thiết và đôi khi còn là sự hi sinh cho nhau mà chẳng bao giờ tính toán thiệt hơn. Những ai được sinh ra trong gia đình có nhiều anh em nên khắc sâu câu ca dao: “Khôn ngoan đối đáp người ngoài/ Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau” này vào trong lý trí để biết trân quý anh chị em của mình hơn bao giờ hết. Đừng vì lòng ích kỉ, vì một chút quyền lợi cá nhân mà sẵn sàng dứt bỏ tình nghĩa anh em ruột thịt của mình.