Tại sao thói quen xấu dễ hình thành hơn thói quen tốt?

Mỗi ngày, chúng ta đều thực hiện những hành động lặp đi lặp lại mà đôi khi không để ý đến. Những hành động này dần trở thành thói quen mà ít khi chúng ta đánh giá về hiệu quả hoặc hậu quả của chúng, nhưng không phải thói quen nào cũng tốt. Thói quen định hình tính cách, vì vậy cần giúp trẻ phát triển những thói quen tốt và loại bỏ những thói quen xấu để trẻ ngày càng tiến bộ. Vậy tại sao thói quen xấu dễ hình thành hơn thói quen tốt? Hãy cùng iSmartKids lý giải chi tiết qua bài viết dưới đây nhé!

Thói quen xấu là gì?

Thói quen xấu là những hành vi hoặc hành động chúng ta thường xuyên thực hiện đến mức trở thành phản xạ tự động. Nếu những hành vi này không mong muốn hoặc có tác động tiêu cực, chúng được xem là "thói quen xấu".

Ví dụ về thói quen xấu bao gồm nghiện rượu, hút thuốc, ăn quá nhiều, sử dụng điện thoại không kiểm soát, làm việc quá căng thẳng mà không nghỉ ngơi,...

Đặc điểm của thói quen xấu:

• Tác động tiêu cực đến sức khỏe như giảm sức đề kháng và tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Gây áp lực tinh thần và tâm lý như căng thẳng, lo âu và cảm giác cô đơn.
• Ảnh hưởng xấu đến hệ thống xử lý cảm xúc và quyết định.

Điều quan trọng là nhận biết và cố gắng thay đổi hoặc loại bỏ thói quen xấu để cải thiện chất lượng cuộc sống và sức khỏe.

Thói quen tốt là gì?

Thói quen tốt là những hành vi tích cực như đọc sách, dậy sớm, tập thể dục, gọn gàng, và nói lời cảm ơn - xin lỗi. Những thói quen này mang lại nhiều lợi ích như:

• Giúp đạt mục tiêu: Thói quen tốt giúp bạn tiến bộ đều đặn, giảm thiểu trở ngại và hỗ trợ bạn đạt được mục tiêu dài hạn.
• Là nền tảng cuộc sống: "Gieo thói quen, gặt tính cách" Chăm chỉ học tập đem lại kết quả cao, chế độ ăn lành mạnh giúp cơ thể khỏe mạnh.
• Tiết kiệm thời gian: Thói quen tốt giúp bạn phản ứng nhanh chóng và hiệu quả, nâng cao hiệu suất công việc.
• Bù đắp khi mất động lực: Thói quen tốt duy trì công việc liên tục ngay cả khi bạn thiếu động lực nhờ phản xạ tự nhiên.

Thói quen xấu và thói quen tốt được hình thành thế nào?

Mặc dù mọi hành vi có thể trở thành thói quen, thời gian để hình thành chúng không giống nhau, do cơ chế sinh học và bản chất của thói quen đó. Ví dụ, một đứa trẻ có thể tránh xa bếp ngay sau một lần bị bỏng nhưng cần nhiều tháng để tự đánh răng.

Tương tự, người lớn dễ hình thành thói quen ăn thức ăn nhanh hơn là ăn đủ chất dinh dưỡng, thức khuya hơn là đi ngủ đúng giờ, trì hoãn hơn là chủ động, tiêu tiền hơn là tiết kiệm và đầu tư. Thói quen xấu thường hình thành nhanh chóng và tự nhiên, trong khi thói quen tốt cần sự thực hành lâu dài và dễ bị xao nhãng.

Tại sao thói quen xấu dễ hình thành hơn thói quen tốt?

Thói quen xấu mang đến cảm giác an toàn

Bộ não của chúng ta hoạt động dựa trên tiêu chí phần thưởng, luôn ưu tiên các hoạt động thoải mái, ít tốn năng lượng và có tính giải trí cao. Do đó, thói quen xấu dễ được lựa chọn vì mang lại cảm giác an toàn và thoải mái, kích thích cơ thể tiết ra dopamine.

Điều này khiến chúng ta càng thèm muốn và liên kết cảm giác thoải mái với thói quen xấu. Chúng ta dễ dàng chìm đắm trong thói quen xấu và khó dừng lại, sống trong "vùng an toàn" của mình. Nói cách khác, ta bị hấp dẫn bởi phần thưởng dù biết nó không tốt cho mình.

Không có động cơ để thay đổi

Khi trải qua thất bại sâu sắc, con người thường suy nghĩ rất tiêu cực, cảm thấy cả thế giới chống lại họ và không thể thay đổi tình trạng hiện tại. Họ ngừng cố gắng và mất động lực để thay đổi. Thái độ từ bỏ này sẽ trở thành thói quen xấu lặp đi lặp lại nếu không nhận ra kịp thời.

Thói quen so sánh

So sánh là một thói quen xấu nhiều người mắc từ nhỏ. Cha mẹ, thầy cô, và sếp thường so sánh chúng ta với người khác, khiến ta luôn dùng người khác làm thước đo bản thân. Điều này dẫn đến tâm lý luôn có người tốt hơn mình, khiến khó bỏ thói quen xấu.

Là sự thay thế khi đối phó căng thẳng

Thói quen xấu thường là cách đơn giản để đối phó với căng thẳng, như cắn móng tay, giật tóc, gõ chân, hoặc siết chặt hàm. Những "lợi ích" này khiến khó bỏ chúng và đối diện với căng thẳng. Vì thói quen xấu mang lại một số lợi ích, nên việc loại bỏ chúng rất khó.

Thiếu nhận thức hoặc chấp nhận

Không thể phá bỏ thói quen xấu nếu người mắc phải không nhận thức được điều đó. Ít người nhận ra họ bị ảnh hưởng tiêu cực. Chỉ khi tự nhận ra hoặc được người khác thuyết phục, thói quen xấu mới có thể bị loại bỏ.

Căng thẳng

Căng thẳng là nguyên nhân khiến thói quen không lành mạnh dễ bộc phát hoặc quay trở lại. Khi cuộc sống áp lực, nhu cầu giải tỏa của bộ não tăng lên. Các thói quen không lành mạnh thường dễ làm và mang lại sự giải tỏa ngay lập tức, nên bộ não sẽ tự nhiên hướng về chúng.

Giống như khi đói, ăn mì gói dù biết không tốt vẫn tiện hơn nấu cơm. Thói quen xấu cũng dễ quay trở lại sau khi đã bỏ. Người từng loại bỏ thói quen xấu có thể quay lại nếp cũ vì không tìm thấy cách giải tỏa căng thẳng khác.

Những người khác cũng giống mình

"Những người khác cũng giống mình" là suy nghĩ phổ biến của những người không bỏ được thói quen xấu. Họ cho rằng vì nhiều người cũng làm vậy, nên mình làm cũng không sao. Các thói quen xấu được xã hội chấp nhận rộng rãi như ăn vặt, bỏ tập thể dục và hút thuốc lá là những ví dụ điển hình.

Cách dừng thói quen xấu và hình thành thói quen tốt

Phá bỏ thói quen xấu rất khó nhưng không phải là nhiệm vụ bất khả thi. Quá trình này cần thời gian và mục tiêu dài hạn để thay thế thói quen xấu bằng thói quen tốt. Cuộc sống tích cực và hạnh phúc sẽ đến nếu bạn chọn đúng thói quen.

Hãy ý thức rõ hướng đi của thói quen và thực hiện chúng để sống khỏe mạnh, an nhiên và lạc quan.Để dừng thói quen xấu, bạn có thể làm như sau:

• Nhận biết rõ thói quen xấu và tần suất của chúng.
• Tìm việc tích cực để thay thế thói quen xấu.
• Lập danh sách 13 thói quen tốt muốn có.
• Sắp xếp theo thứ tự quan trọng và viết mỗi thói quen lên một trang riêng.
• Tập trung rèn luyện từng thói quen trong một tuần.
• Nếu chưa tốt, đánh dấu nhỏ bên cạnh và tiếp tục rèn luyện cho đến khi không còn dấu đen.
• Kiên trì thực hiện, bộ não sẽ dần thích nghi và những điều đó sẽ trở nên tự nhiên.

Trên đây là bài viết về tại sao thói quen xấu dễ hình thành hơn thói quen tốt. Dù mất bao nhiêu thời gian, việc phá bỏ thói quen xấu và thay thế bằng thói quen tốt là cần thiết để có cuộc sống tốt đẹp hơn. Hãy theo dõi iSmartKids thường xuyên để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích khác nhé!